Najprościej rzecz ujmując, w przypadku kredytu denominowanego kwota kredytu do wypłaty wyrażana była we frankach szwajcarskich/walucie obcej, zaś w przypadku kredytów indeksowanych kwota wyrażana była w złotówkach.

WAŻNE: Niezależnie do rodzaju kredytu kredytobiorca otrzymywał wypłatę kredytu w złotówkach, nie zaś w walucie obcej.

1. Ustalenie nieważności umowy w całości;

2. O zwrot wszystkich świadczeń spełnionych na rzecz banku, od chwili podpisania umowy – czyli wszelkie raty, prowizje i inne opłaty związane z zakwestionowaną umową.

A dodatkowo, na wypadek gdyby Sąd uznał, że w umowie występują postanowienia niedozwolone, a mimo to umowa może dalej obowiązywać po ich wyeliminowaniu:

3. Ustalenie, że postanowienia niedozwolone występujące w umowie są bezskuteczne, czyli o tzw. „odfrankowienie”;

4. Zwrot nadpłat dokonanych na poszczególnych ratach, które powstały z powodu dokonywania przeliczeń.

Wbrew powszechnemu mniemaniu, problem prawny z tzw. kredytami „frankowymi” nie skupia się na kwestii samego istnienia ryzyka kursowego.

Kluczowy problem prawny dotyczy postanowień ustalających zasady przeliczania kursów walut (klauzule waloryzacyjne). W zdecydowanej większości umów tzw. kredytów „frankowych” banki zapewniły sobie nieomal nieograniczoną prawnie swobodę w ustalaniu kursów poszczególnych walut – w efekcie, to banki w sposób nieskrępowany decydowały o tym, ile ostatecznie środków kredytobiorca powinien zwrócić na rzecz banku.

Rzecznik Finansowy przygotował „Mapę klauzul”, czyli zestawienie klauzul niedozwolonych stosowanych przez banki w umowach tzw. kredytów „frankowych”. Zawiera ona jasną wskazówkę, co do możliwych roszczeń klientów wynikających ze stosowania nieuczciwych postanowień przez banki.

Z przygotowaną przez Rzecznika Finansowego „Mapą klauzul” można zapoznać się TUTAJ.

Należy jednak pamiętać, że prezentowane zestawienie może nie być wyczerpujące. Niedozwolone klauzule indeksacyjne (waloryzacyjne) mogą znajdować się w kredytach udzielanych przez inne banki, a aby to stwierdzić, konieczna jest indywidualna analiza konkretnej umowy.

Czas trwania każdego postępowania zależny jest od wielu czynników, m.in.  stopnia złożoności danej sprawy, liczby dowodów do przeprowadzenia (w tym liczby świadków, których należy przesłuchać), czy konieczności zasięgnięcia opinii biegłego. Czas postępowania, może być również zależny od obłożenia sądu ilością pracy.

Zasadniczo postępowania w sprawach frankowych trwają dość długo. W I instancji jest to zwykle od 2 do 3 lat, zaś w II instancji od 1 do 1,5 roku. Zatem do czasu uprawomocnienia się wyroku, kredytobiorcy mogą czekać około 4 lat.

W takiej sytuacji, strony procesu, czyli bank i kredytobiorca winny rozliczyć się z tego co nawzajem świadczyły.

A co sobie świadczyły?

Oczywiście bank udzielił kredytobiorcy kredytu i wypłacił kapitał, wobec czego należy mu się jego zwrot.

Kredytobiorca dokonywał od chwili podpisania umowy dokonywał różnych opłat np. tytułem prowizji, składek z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego i innych, co najważniejsze – comiesięcznych spłat kredytu w postaci rat kapitałowych i odsetkowych.

Przy wyrokowaniu, sądy stosują dwie teorie do rozliczenia stron.

Teorię salda – polega na tym, że w momencie wydawania wyroku dochodzi do automatycznego rozliczenia wzajemnych świadczeń stron. Oznacza to, że Sąd porównuje, jaką kwotę kredytobiorca już spłacił do banku z kwotą udzielonego kapitału, jeżeli okaże się, że kredytobiorca nie spłacił jeszcze kapitału to sąd nie zasądzi na rzecz kredytobiorcy zwrotu zapłaconych rat, będzie natomiast zobowiązany do natychmiastowej spłaty pozostałej części kapitału.

W sytuacji natomiast, gdy suma uiszczonych do banku rat i innych opłat przekracza kwotę udostępnionego kapitału, to Sąd zasądzi na rzecz kredytobiorcy różnicę pomiędzy owymi kwotami.

Teorię dwóch kondykcji – przeważająca w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego, polega ona na tym, że roszczenie przysługujące kredytobiorcy i roszczenie przysługujące bankowi są od siebie niezależne.

Oznacza to, że Sąd wraz z ustaleniem nieważności umowy zasądza na rzecz kredytobiorców zwrot wszystkich świadczeń spełnionych na rzecz banku, od chwili podpisania umowy (to o co wnosimy w pozwie) wraz z odsetkami.

Bank zaś ma prawo do dochodzenia roszczeń o zwrot udzielonego kapitału kredytu w osobnym postepowaniu.

Umowa w dalszym ciągu obowiązuje mimo uznania, że występują w niej klauzule niedozwolone, niemniej zostają one z niej wyeliminowane.

Oznacza to, że bank nie może w dalszym ciągu dokonywać przeliczeń raty do spłaty przez kurs CHF.

Po taki rozstrzygnięciu, umowę traktuje się w ten sposób jakby klauzul przeliczeniowych w niej nigdy nie było.

Co istotne, w miejsce luk powstałych po usunięciu niedozwolonych klauzul nie można wprowadzić żadnych innych. To znaczy, że sąd nie może wprowadzić innych postanowień zgodnie, z którymi zamiast kursu z tabeli mógłby dokonywać przeliczeń po średnim kursie NBP (choć niestety w dalszym ciągu zdarzają się tego rodzaju rozstrzygnięcia).

Kredyt traktowany jest od początku jako kredyt złotówkowy z oprocentowaniem wg stopy LIBOR.

W takiej sytuacji sąd powinien zasądzić na rzecz kredytobiorcy zwrot nadpłaconych rat kredytu, co stanowi różnicę pomiędzy tym co zostało wpłacone na rzecz banku a tym co było należne po wyeliminowaniu klauzul waloryzacyjnych.